De geschiedenis van de Boerderij start in de vorige eeuw.
Op de plaats waar het huidige gebouw staat stond eens bovenstaande mooie oude boerderij, waar allerlei activiteiten plaatsvonden. De foto is genomen vanaf de huidige Leeuwstraat, waar nu de achteringang is. Rechts zie je de loods, waarnaar de grote zaal in het nieuwe gebouw is vernoemd. Dat werd geopend in juni 1997.

Behoefte aan een gemeenschapshuis

Eind jaren zestig en begin jaren zeventig van de vorige eeuw werden de nieuwbouwwijken ’t Eigen in Breugel en de Gentiaan in Son gebouwd. Begin jaren ’70 meende de gemeente dat er behoefte was aan een gemeenschapshuis voor beide wijken gezamenlijk. Ter voorbereiding nodigde wethouder Van der Ven inwoners uit om mee te denken. Zijn idee was één gemeenschapshuis tussen beide wijken in, ongeveer waar nu de sauna staat. De comités uit beide wijken meenden al snel dat in elke wijk een gemeenschapshuis een beter idee was. De gemeente ging met dat idee verder aan de slag. Voor Breugel leidde dat uiteindelijk tot een sporthal met twee zaaltjes en een Wit-Gele Kruis-unit: de Bongerd. Omdat de voorbereiding en bouw nog wel enkele jaren zouden duren, bood de gemeente een tijdelijk onderkomen aan in het aangekochte pand van de loonwerker die naar de Kuilen was verhuisd. In tegenstelling tot de mythe is de Boerderij dus nooit gekraakt geweest.

De eerste initiatieven

Huis aan huis in oud en nieuw Breugel is gevraagd aan welke activiteiten er behoefte was. Ook werd bij alle verenigingen nagevraagd of zij gebruik wilden maken van het nieuwe gemeenschapshuis. Al gauw bleek dat een op de wijk Het Eigen gerichte buurtvereniging, annex carnavalsvereniging De Eigenheimers, het voortouw zou nemen, bestuurlijk en ook inhoudelijk. Ook anderen ontplooiden activiteiten. De Boerderij werd in gebruik genomen om ‘door elkaar, voor elkaar en met elkaar’ activiteiten te organiseren voor kinderen en volwassenen.
Vanaf het begin was het uitgangspunt dat de activiteiten een lage financiële drempel moesten hebben en dat het geheel op vrijwilligerswerk moest draaien.
In die tijd werden ook de Pieter Breughelspelen omgevormd van een formeel dorpsfeest met een mis en gilden naar een groot kinderfeest, opgebouwd rond het schilderij ‘De Kinderspelen’ van Pieter Breughel. De Boerderij en de ruimte eromheen was daarvoor uitstekend geschikt. Om de Boerderij te vullen en te bewaken hebben er korte tijd nog twee mensen in gewoond die een klein biologisch winkeltje dreven.

Komen en gaan van activiteiten

In de loop van de tijd zijn er vele initiatieven geboren. Sommige daarvan zijn na korte of lange tijd verdwenen, zoals de fotoclub, de modeltekengroep, de origamigroep, de quiltgroep, de kantklosgroep, de Speel-o-theek (een speelgoeduitleen), de Milieuwinkel (een biologische winkel), de Ritselclub (een activiteitenochtend van huisvrouwen), volksdansen voor kinderen en voor volwassenen (De Zevensprong), een toneelgroep voor kinderen en een voor volwassen (het Rijzend Volkstheater), een kookcursus voor kinderen, een kook- en eetgroep voor volwassenen, ’t Dicht (een dichtclub), een plantenstudiegroep, het Verhalenhuis, een koffieochtend voor moeders met kleine kinderen, een open spelletjes- en ontmoetingsavond, de Speelman op het Dak (een open jamsessie voor volksmuziek) en een maandelijks boerderijkrantje. Andere activiteiten hebben een lang leven, zoals de kleiclub, enkele teken-, aquarel- en schildergroepen (ook voor kinderen), de kindervakantieweek, het smartlappenkoop Rawazzi en het koor ’t Zingt. De Pieter Breughelspelen leven nu nog voort in de vorm van de koningsdagspelen voor de basisschooljeugd. Heel oud zijn ook de open avonden met muziek, zang en dans, die nog steeds voortleven in Plein Public.

Er waren en zijn niet alleen eigen activiteiten in de Boerderij. Vele andere kregen er onderdak. Een kleine greep: de Bever Creek Dancers (linedansen), DéDé (dansballet), Avanti (dans- en showgroep), het Sons Kamerkoor, Eén van Zin (een gemengd koor), Bewegen voor Ouderen en verscheidene jeu-de-bouleclubs.

Nieuwe organisatie

De eerste jaren van de Boerderij waren wellicht het beste te kenschetsen als ‘enigszins chaotisch’. Er was geen formeel bestuur, de inrichting kwam langzaam op gang, initiatieven waren niet of wel succesvol, soms was er zelfs geen beheerder. Het leidde onder andere tot enkele geschillen met de gemeente, ook al omdat de Boerderij als tijdelijk was bedoeld.

Langzamerhand werd het duidelijk dat er een organisatievorm moest komen voor deze verzameling van activiteiten. In 1977 werd de Vereniging Gemeenschapsvoorzieningen Breugel opgericht en werden de activiteiten daarin ondergebracht. De huidige vereniging De Boerderij Breugel is daar, met een meer eigentijdse naam, de voortzetting van. Er waren uitsluitend onbetaalde cursus- en activiteitenleiders. Omdat alles in eigen beheer werd geregeld, konden de huur en de prijs van koffie en thee laag blijven.

De oude boerderij

De oude boerderij bestond uit een woonhuis met deel en zolder en een losstaande loods, waar de loonwerker zijn machines stalde. Ook had hij hier zijn smeerput en onderhoudswerkplaats. Het huis bestond beneden uit een centrale keuken, een kelder, een woonkamer en een slaapkamer. Op de bovenverdieping was nog een slaapkamer, een badkamer en een rookhok. Boven de deel was een grote open zolder.

In de jaren zeventig werden de ruimtes in het woonhuis ingericht voor specifieke activiteiten en kregen de ruimtes nieuwe namen. De kamer bij de keuken, waar droge activiteiten plaatsvonden, werd de Opkamer. De oude huiskamer werd de Kleikamer en de oude slaapkamer op de eerste verdieping werd de ruimte voor de fotoclub. De badkamer werd hun donkere kamer. De zolder veranderde in de Schilderzolder en de deel werd de Deel, de centrale ontmoetingsruimte met een bar.

Het enige ongemak was dat er maar één wc was, die aan de deel was vastgebouwd. Door een metselcursus te organiseren werd deze in eigen beheer vervangen door een beter gebouwtje met twee wc’s.

In de Loods vonden grote activiteiten plaats, zoals het volksdansen en het kindertoneel. Ook werden hier de fotomiddagen van de Pieter Breughelfeesten georganiseerd. Later werd de Loods omgebouwd tot toneelzaal met een heus podium.

De Milieuwinkel is na enige tijd verhuisd naar de werkruimte boven de smeerkuil. Later kwam hier de Speel-o-theek. De zolder boven de werkruimte werd benut voor de opslag van de Pieter Breughelspelen.

Omdat veel activiteiten groeiden en andere juist ophielden te bestaan, werd er in de jaren ‘80 een opslagruimte aan de Loods gebouwd voor de Breugelse kindervakantiespelen. De fotoclub hield op te bestaan en er was binnen de vereniging meer behoefte aan, wat we toen noemden, ‘nieuwetijdsactiviteiten’. Dus de kleiclub verhuisde naar boven en de oude voorkamer werd nu ingericht als meditatie- en yogaruimte. En geheel in de stijl van de ruimte werd deze de Zonnekamer genoemd, omdat die ramen had naar het oosten, het zuiden en het westen.

De kelder, die lek bleek te zijn en waar permanent water in stond – soms tot bijna onder de vloerbalken- werd gedicht met veertien kuub zand, nadat de brandweer hem leeggepompt had en de bronzen handpomp gered was.

In de eerste helft van de jaren tachtig werd geconstateerd dat er boktor in het gebouw aanwezig was en die moest bestreden worden. Dit betekende dat de activiteiten verhuisd moesten worden naar een leegstaande school aan de Zandstraat.

De relatie met de gemeente was intussen van dien aard dat, toen de activiteiten na een half jaar weer terugkeerden in de Boerderij, deze ook van binnen was opgeknapt met een verfbeurt.

Meer structuur

In de tweede helft van de jaren tachtig is door een grote groep mensen hard gewerkt om het gebouw en het interieur aantrekkelijk te maken. Alle ruimten werden gerenoveerd, professionele koffiemachines deden hun intrede, er kwam een afwasmachine, nieuwe gordijnen en nieuwe vloerbedekking. Afdankertjes van de mensen thuis werden niet meer geaccepteerd, er werd alleen nog maar kwaliteit ingekocht.

De beheerders, die het beheerswerk erbij deden, kregen een opvolger die na een arbeidszaam leven er dagelijks mee bezig kon zijn. Er kwam structuur in de organisatie. Veel nieuwe initiatieven werden ondernomen: de koninginnedagspelen startten in 1990, het nieuwetijdscentrum de Helianth kwam van de grond, er werd een Verhalenhuis opgericht, de open avonden werden Plein Public.  De jeu-de-boulesclub La Ferme Boel kon starten omdat we van de gemeente geld kregen om op ons terrein banen aan te leggen.

De oude boerderij bestond uit een woonhuis met deel en zolder en een losstaande loods, waar de loonwerker zijn machines stalde. Ook had hij hier zijn smeerput en onderhoudswerkplaats. Het huis bestond beneden uit een centrale keuken, een kelder, een woonkamer en een slaapkamer. Op de bovenverdieping was nog een slaapkamer, een badkamer en een rookhok. Boven de deel was een grote open zolder.

In de jaren zeventig werden de ruimtes in het woonhuis ingericht voor specifieke activiteiten en kregen de ruimtes nieuwe namen. De kamer bij de keuken, waar droge activiteiten plaatsvonden, werd de Opkamer. De oude huiskamer werd de Kleikamer en de oude slaapkamer op de eerste verdieping werd de ruimte voor de fotoclub. De badkamer werd hun donkere kamer. De zolder veranderde in de Schilderzolder en de deel werd de Deel, de centrale ontmoetingsruimte met een bar.

Het enige ongemak was dat er maar één wc was, die aan de deel was vastgebouwd. Door een metselcursus te organiseren werd deze in eigen beheer vervangen door een beter gebouwtje met twee wc’s.

In de Loods vonden grote activiteiten plaats, zoals het volksdansen en het kindertoneel. Ook werden hier de fotomiddagen van de Pieter Breughelfeesten georganiseerd. Later werd de Loods omgebouwd tot toneelzaal met een heus podium.

De Milieuwinkel is na enige tijd verhuisd naar de werkruimte boven de smeerkuil. Later kwam hier de Speel-o-theek. De zolder boven de werkruimte werd benut voor de opslag van de Pieter Breughelspelen.

Omdat veel activiteiten groeiden en andere juist ophielden te bestaan, werd er in de jaren ‘80 een opslagruimte aan de Loods gebouwd voor de Breugelse kindervakantiespelen. De fotoclub hield op te bestaan en er was binnen de vereniging meer behoefte aan, wat we toen noemden, ‘nieuwetijdsactiviteiten’. Dus de kleiclub verhuisde naar boven en de oude voorkamer werd nu ingericht als meditatie- en yogaruimte. En geheel in de stijl van de ruimte werd deze de Zonnekamer genoemd, omdat die ramen had naar het oosten, het zuiden en het westen.

De kelder, die lek bleek te zijn en waar permanent water in stond – soms tot bijna onder de vloerbalken- werd gedicht met veertien kuub zand, nadat de brandweer hem leeggepompt had en de bronzen handpomp gered was.

In de eerste helft van de jaren tachtig werd geconstateerd dat er boktor in het gebouw aanwezig was en die moest bestreden worden. Dit betekende dat de activiteiten verhuisd moesten worden naar een leegstaande school aan de Zandstraat.

De relatie met de gemeente was intussen van dien aard dat, toen de activiteiten na een half jaar weer terugkeerden in de Boerderij, deze ook van binnen was opgeknapt met een verfbeurt.

Meer structuur

In de tweede helft van de jaren tachtig is door een grote groep mensen hard gewerkt om het gebouw en het interieur aantrekkelijk te maken. Alle ruimten werden gerenoveerd, professionele koffiemachines deden hun intrede, er kwam een afwasmachine, nieuwe gordijnen en nieuwe vloerbedekking. Afdankertjes van de mensen thuis werden niet meer geaccepteerd, er werd alleen nog maar kwaliteit ingekocht.

De beheerders, die het beheerswerk erbij deden, kregen een opvolger die na een arbeidszaam leven er dagelijks mee bezig kon zijn. Er kwam structuur in de organisatie. Veel nieuwe initiatieven werden ondernomen: de koninginnedagspelen startten in 1990, het nieuwetijdscentrum de Helianth kwam van de grond, er werd een Verhalenhuis opgericht, de open avonden werden Plein Public.  De jeu-de-boulesclub La Ferme Boel kon starten omdat we van de gemeente geld kregen om op ons terrein banen aan te leggen.

Nieuw gebouw

Maar tijden veranderen en in de jaren negentig was de wet- en regelgeving dusdanig veranderd, dat het gebouw niet meer aan de eisen voldeed.  Het mankeerde aan brandveiligheid, vluchtwegen, gescheiden toiletten voor mannen en vrouwen enzovoort. Op 15 juni 1992 hadden we ons eerste gesprek met de gemeente over de te nemen maatregelen. We hebben toen een oud plan uit de kast gehaald om beide gebouwen te verbinden, waardoor betere sanitaire voorzieningen mogelijk waren en de vluchtmogelijkheden werden uitgebreid. Dit werd aan de gemeente voorgelegd. Uiteindelijk werd er besloten tot nieuwbouw, die we vijf jaar later konden realiseren. In december 1997 werd het huidige gebouw geopend.

De nieuwe Boerderij

Omdat het oude gebouw zo eigen was voor de leden, werd lang getwijfeld of we de stap naar een nieuw gebouw wel moesten maken. Uiteindelijk werd het afgedwongen door de gemeente. Toen ging het er alleen nog maar om de elementen uit het oude gebouw mee te nemen in het nieuwe gebouw en waar mogelijk verbeteringen aan te brengen.

Onderstaande bouwonderdelen en  elementen van de oude boerderij kun je vandaag nog terugvinden:

* De karakteristieke boogramen uit de Deel komen terug in de ramen van de huidige Deel en in de vorm van de raampartij aan de zuidkant en de westkant van het gebouw. Deze vormen worden nog geaccentueerd door de betegeling buiten, die alle raampartijen van het gebouw spiegelt.

* De centrale en open ligging van de keuken werd gehandhaafd. De werkruimte en de voorraadruimtes werden aanzienlijk uitgebreid

* De Loods, als toneelzaal, kreeg een regiehok, een spiegelwand, een mobiel podium en een professionele audio- en lichtinstallatie. Tevens werd de zaal vrijwel geluiddicht gemaakt en werd de opslagfunctie achter de zaal gelegd, het Achterhuis, dat tevens dienst doet als geluidsisolator.

* Het gebouw werd zoveel mogelijk in de noordoostelijke hoek opgetrokken, waardoor er ruimte ontstond om de jeu-de-boulesbanen uit te breiden.

* De Schilderzolder kreeg eindelijk licht vanuit het noorden binnen en had nu ook voldoende ramen.

* De Zonnekamer bleef zijn licht krijgen uit de drie windstreken, maar werd wel ruim twee keer groter.

* De toegankelijkheid van het gebouw werd vergroot door een traplift.

* De zolder boven de Loods en het Achterhuis vergrootte de opslagmogelijkheden.

* Een echt terras bij de jeu-de-boulesbanen maakte ook daar het leven veel aangenamer.

* En niet te vergeten een echt invalidentoilet. Ook een douche, die overigens na een legionellatest snel buiten werking moest worden gesteld.

Al met al enorme verbeteringen, die door de leden enthousiast werden opgepikt.

De inkoop van alle inventaris was door en met de leden gedaan. Door op die manier in te kopen, konden we enorme besparingen bereiken op het budget van de gemeente voor de inventaris. Ook het zelf aanleggen van de bestrating door de leden, gaf een zodanige kostenbesparing dat we daaruit de niet-geplande uitbreiding van de jeu-de-boulesbanen konden financieren.

De afgelopen jaren hebben we de akoestiek van het gebouw verbeterd en zijn op diverse plaatsen verbeteringen aangebracht. Ook zijn er audio-installaties in de Deel en de Zonnekamer aangebracht en is de apparatuur van het regiehok gemoderniseerd. Omdat we in 2015 ook de jongeren een plaats wilden geven werd het interieur vernieuwd en eigentijds gemaakt. Ook de huisstijl en de website werden vernieuwd.

Tijdens de coronajaren, waarin de activiteiten grotendeels stil lagen, werd een nieuwe verbouwing uitgevoerd. Dat duurde langer dan gepland, onder andere omdat de brandweer met strengere regels kwam. In februari 2022 werd het gebouw weer geopend.

Sindsdien beschikken we over een uitstekend gebouw dat de vertrouwde uitstraling van vroeger heeft behouden en dat qua techniek helemaal up-to-date is.

De laatste vernieuwingen:

• Het hele gebouw is voorzien van ledverlichting

• Het beschikt over een uitstekende warmteterugwininstallatie. Dat is tevens een ventilatiesysteem dat aan de ’frissescholennorm’ voldoet, de hoogste klasse in publiek-toegankelijke binnenruimtes.

• De traplift werd vervangen door een cabinelift.

• Er zijn zonnepanelen gelegd.

• De keuken en de keukenvoorzieningen in de Kleikamer en de Schilderzolder werden vernieuwd en er kwam ook boven een invalidentoilet.

Bij dit alles waren de ambtenaren van de gemeente Son en Breugel zeer behulpzaam.

De meeste activiteiten van voor de verbouwing werden in het voorjaar van 2022 opnieuw gestart. Er kwamen nieuwe groepen bij op het gebied van dans en muziek. En natuurlijk kwamen er weer de populaire Plein Public avonden.

Op de activiteitenpagina staat een overzicht van de activiteiten die momenteel in de Boerderij plaatsvinden en die toegankelijk zijn voor de leden. Daarnaast worden de ruimtes ook veel gebruikt door externe groepen.